Hodan otu ve ıspıt otu olarak bilinen kaldırık bitkisi, depresyona iyi geldiği ve ruh halini düzelttiği için Neşe otu olarak bilinir. Hatta cesaret verici etkisi olduğundan dolayı efsaneye göre eskiden askerlere savaşa gitmeden önce kaldırık otu yedirildiği biliniyor. Karadeniz’in hemen her yerinde yetişen bu ot özellikle Nisan – Mayıs aylarında bir çok yerde taze olarak satılıyor. İşte kaldırık otunun faydaları ve kaldırık otuyla yapılan yemek tarifleri…
KALDIRIK OTU NEDİR?
Kaldırık otu, hodangiller familyasına ait mavi mor çiçekli bir bitkidir. Latince adı tranchystemon orientalis olan bu bitki, Karadeniz Bölgesinin her yerinde yetişir. Halk arasında galdirek, kalduruk, burğı, tomara, zılbıt, turşu dili, çoban çedenesi, ıspıt, tokluk başı, gelezan, neşe otu ve hodan otu isimleriyle de bilinir. Nisan ve Mayıs aylarında pazarlarda bulunabilen kaldırık otunu, aynı zamanda aktarlarda kurutulmuş olarak da satın alabilirsiniz. Aktarlardan ve eczanelerden hodan yağı ve hodan kapsülü olarak temin edebilirsiniz.
KALDIRIK OTUNUN FAYDALARI NEDİR?
Aydın Gastronomy dergisinde yayınlanan Ayla Ünver Alçay’ın makalesine göre Kaldırık otunun faydaları şu şekildedir:
- Depresyon ve anksiyete gibi ruh hali bozukluklarını önler. Bu nedenle Neşe otu olarak da bilinir.
- Uykusuzluk ve stresin giderilmesinde rol oynar.
- İdrar söktürücü özelliği vardır. Vücuttaki ödemin atılmasını sağlar.
- Balgam söktürücüdür. Öksürüğe karşı iyi gelir.
- Vücuttaki iltihaplanmaların iyileşmesine yardım eder.
- İçerisinde bulunan kalsiyum ile kemiklerin gelişimini destekler.
- Kadınlardaki regl ağrılarını azaltır. Böbrek üstü bezlerini uyararak cesaret verir.
- İçerisinde bulunan potasyum, tansiyonun ve kan basıncının dengelenmesine yardım eder.
- Kaldırık otundan çıkartılan yağ, bir çok cilt problemine iyi gelir.
- Kaldırık yağı; vücut çatlaklarının , yaralarının iyileşmesine yardım eder.
- Sağlık alanında kalp hastalıkları, diyabet, artrit ve egzemanın tedavisinde kullanılır.
KALDIRIK OTUYLA YAPILAN YEMEK TARİFLERİ
Kaldırık otuyla yapılan bir çok yemek vardır. Bu yemeklerin hepsinin ana özelliği, kaldırıkların önceden haşlanmış olması gerektiğidir.
KALDIRIK HAŞLAMASI
- İlk olarak 1 kg kaldırık otunun kökleri kesilir ve yapraklarının içerisinde çürük vs. olanlar ayırılır.
- Ardından geniş bir kabın içerisinde sirkeli bir su yapılır ve yaklaşık yarım saat kaldırıklar bu suyun içerisinde bekletilir. Zamanınız yoksa direkt olarak elde de yıkayabilirsiniz.
- Derin bir tencerenin içerisine 2 litre su konulur ve su kaynamaya başladığında kaldırıklar da ilave edilir. Yarım saate yakın bir süre boyunca kaldırıklar haşlanır. Kaldırıkların en kalın olan kök kısımları yumuşadığında haşlanmış demektir.
- Haşlanan kaldırıklar soğuk suyun içine atılır ve daha sonra süzülür.
- Haşlanmış ve temizlenmiş olan kaldırık otları, istenilen her yemekte kullanıma hazırdır.
KALDIRIK KIZARTMASI
MALZEMELER
- Yarım kg. kaldırık
- 1 su bardağı mısır unu
- 1 orta boy soğan
- 2 adet yumurta
- 1 tatlı kaşığı tuz
- 1 çay kaşığı pul biber
YAPILIŞI
- Haşlanmış ve suyu sıkılmış olan kaldırıklar ince ince doğranır. Daha sonra 1 adet orta boy soğan da ince ince doğranarak kaldırıkların içerisine konulur. Kalan tüm malzemeler geniş bir kabın içerisine alınır ve hepsi karıştırılır.
- Geniş bir tavanın içerisine kaldırıklar üstü dümdüz olacak şekilde yerleştirilir. Ardından tavanın üstü kapatılır ve orta ateşta kaldırıkların altı tamamen pişirilir.
- Altı pişen kaldırıklar, tavanın kapağıyla beraber ter çevrilir ve arka tarafı da pişirilir. Hamsi tavası kaldırık kızartması için kullanılacak en güzel tavalardan biridir.
- Altı ve üstü kızaran kaldırıklar yemeye hazırdır. Afiyet olsun.
KALDIRIK KAVURMASI TARİFİ
MALZEMELER
- 1 kg kaldırık
- 2 adet kuru soğan
- 3 diş sarımsak
- 3 yemek kaşığı sıvı yağ
- 1 tatlı kaşığı tuz
- 1 çay kaşığı pulbiber
- Yarım çay kaşığı karabiber
YAPILIŞI
- Kaldırık kavurması yaparken ilk olarak soğanlar ve sarımsaklar soyulup ince ince julyen şekilde doğranır. Diğer yandan kaldırıklar temizlenir ve haşlanır.
- Haşlanan kaldırıkların suyu tamamen sıkılır ve uzun uzun doğranır.
- Soğan ve sarımsaklar kavrulduğunda, kaldırıklar tencereye koyulur ve kalan baharatlar eklenir. Yaklaşık 10 dakika kavrulan kaldırıklar servise hazırdır. Afiyet olsun.
KALDIRIK TURŞUSU TARİFİ
MALZEMELER
- 1 kg. kaldırık otu
- 1 baş sarımsak
- 3 yemek kaşığı kaya tuzu
- Su
YAPILIŞI
- Kaldırık turşusu yapmak için öncelikle kaldırıklar haşlanır ve soğutulur. Daha sonra kaldırıkların bacak kısmı uç kısımlarından ayrılarak kesilir. 1 baş sarımsak soyulur ve ince ince tüm dişler doğranır.
- Kaldırıkların sığacağı genişlikte bir kavanoz alınır ve en alt kısmına 1 yemek kaşığı kaya tuzu ve biraz sarımsak eklenir. Daha sonra kavanozun yarısına kadar kaldırık bacakları koyulur. Bu esnada bir kez daha 1 yemek kaşığı kaya tuzu ve biraz sarımsak eklenir.
- Kavanozun üstüne kalan kaldırık bacaklarının hepsi koyulur. Üzerine tüm kaya tuzu ve sarımsak eklenir.
- Kavanozun üstünü çok az geçecek kadar dinlenmiş ya da hazır su eklenir. Kavonuzun ağzı sıkıca kapatılır ve güneş görmeyen serin bir yerde beklemeye alınır. Yaklaşık 15 gün sonra yemeye hazırdır. Afiyet olsun.
