Disleksi bir öteki ismiyle öğrenme zahmeti, kişinin okuma ve yazma ile ilgili işlevlerinin olumsuz istikamette etkilendiği bir rahatsızlıktır. Disleksili bireyler her ne kadar konuşma seslerini ayırt edebilse de, bunların harflerle yahut sözcüklerle olan bağlantılarını öğrenmekte zorlanır. Bir çocuğun okumayı öğrenme kademesinde sözleri zihninde çözmesi ile sorun yaşaması ise disleksi olarak tabir edilir.
Disleksi, bireyin zekâ düzeyi ile ilgili bir sorun değildir. Albert Einstein, Edison, Leonardo Da Vinci, Pablo Picasso, Wolfgang Amadeus Mozart, Walt Disney, Bill Gates, Stephen Hawking, Winston Churchill, Henry Ford, Alexander Graham Bell üzere tarihe mal olmuş birçok kişi de çocukluklarında bu sorunu yaşamışlardır.
Disleksi için risk faktörleri nelerdir?
– Ailede disleksi yahut öbür öğrenme zahmetleri öyküsü
– Erken doğum
– Hamilelik sırasında fetüste beyin gelişimini değiştirebilecek nikotin, uyuşturucu, alkol yahut enfeksiyona maruz kalma
– Beynin okumayı mümkün kılan kısımlarındaki ferdî farklılıklar
Disleksi çeşitleri nelerdir?
Altı farklı disleksi çeşidi vardır. Disleksi cinsleri şunlardır:
Birincil tip disleksi
Dislekside en yaygın tıp birincil çeşittir. Serebral kortekste disfonksiyon olduğunda ortaya çıkar. Birincil tip kalıtsaldır, ömür uzunluğu devam eder.
İkincil tip (Gelişimsel) disleksi
Fetal gelişim sırasında beyin gelişiminin erken evrelerinde başlar. Birincil tıbbın bilakis disleksinin bu formu yaşla birlikte azalacaktır. Bu disleksi çeşidi erkeklerde, bayanlara göre daha sık görünür.
Travma tipi disleksi
Travma tipi disleksi, beynin okuma ve yazmayı denetim eden bölgesinde fizikî bir yaralanma olduğunda ortaya çıkar.
Fonolojik disleksi
Her lisanda, sözleri oluşturmak için tekrar tekrar kullandığı ortak sesler vardır. Disleksi hastaları, ana lisanlarını konuşmak için muhtaçlık duydukları sesleri üretme ve sürece konusunda hiçbir sorun yaşamazlar. Buradaki zorluk, bir kelimeyi oluşturan tek tek sesleri tanımlamakla birlikte gelir. Okumada sesler kıymetli üzere görünmeyebilir, lakin çocukların okumayı öğrenirken atmaları gereken birinci adımlardan biri sözlerin kodunu çözmektir. Disleksinin bu çeşidinde işitselden daha çok görsel sürece sorunu ön plana çıkar.
Yüzey disleksi
Yani Sözcüklerin tanınması ve yazılmasında zorluk çekilen tipidir.
Görsel disleksi
Görsel Disleksi görsel işlemeyi tesirler: yani beyin, gözlerin gördüklerinin tam fotoğrafını alamaz. Bu, harf oluşturmayı öğrenmek ve tıpkı vakitte sözcüklerdeki hakikat harf dizilerini hatırlamanın anahtar olduğu bir süreç olan yazım konusunda ustalaşmak için önemli sonuçlar doğurabilir
Okul çağındaki çocuklardaki disleksi belirtileri
– Yaşına nazaran beklenen düzeyin altında okuyabilme
– Duyduklarını manaya ve kavramada sıkıntılar yaşama
– Gerçek kelimeyi bulma yahut sorulara karşılık oluşturmada zorluk çekme
– Çeşitli objelerin sıralamasını hatırlamada zorluk çekme
– Harfler yahut sözler ortasındaki benzerliklerle farklılıkları görmede / işitmede zorluk çekme
– Yabancı bir kelimeyi söylem ederken zahmet yaşama
– Heceleme ve imlada zorluk yaşama
– Okuma ödevlerini olağandan uzun müddette tamamlama
– Okuma içeren faaliyetlerden kaçınma bulunur
Disleksisi olan çocuğa aile nasıl yaklaşmalıdır?
– Çocuğa dayanak veren olumlu bir etraf ortamı hazırlanmalıdır.
– Uzman ile birlikte çocuğuna yaşadığı sorunu uygun lisanla anlatıp, güçlü ve zayıf istikametlerini fark etmesini sağlanmalıdır.
– Destekleyici ve cüret verici olmalı, olumlu ve güçlü taraflarını vurgulamalıdır.
– Öğretmenleriyle olan irtibat güçlü tutulmalıdır.
– En kıymetlisi çocuklarını diğer çocuklarla kıyaslamamalıdır.
Disleksi tedavisi nasıl uygulanır?
Disleksi ömür uzunluğu süren bir bozukluktur. Bu sebeple kesinlikle tespit edilip tedavi edilmelidir. Disleksi net bir tedavisi olan bir bozukluk değildir. Lakin çeşitli terapilerle ve verilecek özel eğitimle tedavi edilebilir. Disleksi tedavisinde eğitsel terapi ile çocuğun tedavi edilmesi amaçlanır. Eğitsel terapi beş duyu organının algılamasının geliştirilmesidir. Dinleme, konuşma, yazma, okuma marifetlerinin uygunlaştırılması ve geliştirilmesidir. Disleksi tedavisinde ilaç kullanımı yoktur. Ama disleksi ile birlikte seyreden öteki psikiyatrik hastalıklar varsa bu hastalıkların tedavisi için ilaç kullanımı tavsiye edilebilir. Disleksi tedavisi her birey için özel olarak planlanır. Disleksi tedavisi aile, öğretmen, terapist ve yakın etrafın etkileşimiyle gerçekleştirildiğinde daha tesirli sonuçlar elde edilir. Disleksi tedavisi uygulandığında disleksinin ortadan kalktığı görülür ve bu sayede bireyin akademik hayatı problemsiz ilerler ve toplumsal hayata iştiraki sağlanır.
