Ünlü isimlerin sosyal medya hesaplarından paylaştıkları buz banyosu videoları ve fotoğrafları, bu yöntemin sağlık ve güzellik açısından faydalarını vurguluyorlar. Bazıları için stresi azaltıcı etkileri olduğunu iddia ederken, diğerleri ise fiziksel iyileşmeyi hızlandırdığını söylüyor. Peki, buz banyosunun gerçekten sağlığa olan faydaları kanıtlanmış mı? Bu sorunun cevabı için bilimsel araştırmalara dayanan verilerle birlikte ünlülerin deneyimlerini de göz önünde bulundurarak sizler için inceledik.
BUZ BANYOSU NEDİR?
Buz banyosu veya soğuk suya daldırma (CWI) terapisi, vücudu yaklaşık 5-15 dakika boyunca buzlu suya batırmayı içeren bir soğuk su tedavi yöntemidir. Bu yöntem, vücudunuzu kısa bir süreliğine çok düşük sıcaklıklara maruz bırakan bir tür kriyoterapi şeklinde de ifade edilebilir. Peki, buz banyosu neden önemlidir? CWI terapisi, özellikle yoğun fiziksel aktivite sonrasında vücudun hızlı bir şekilde iyileşmesine yardımcı olabilir. Kas ağrısını ve inflamasyonu azaltmada etkili olan bu yöntem, aynı zamanda atletler arasında popülerdir.
BUZ BANYOSUNUN VÜCUDA ETKİSİ
Soğuk suyla temas ettiğinizde, vücut sıcaklığınız hemen düşer ve cildinizdeki kan damarlarının daralmasına neden olur. Bu süreç sayesinde vücudunuz, iç organlarınızın korunmasına odaklanır ve metabolizmanız hızlanır. Buz banyosundan çıktığınızda ise tam tersi bir etki meydana gelir; kan damarlarınız genişler ve kaslarınıza oksijen dolu kan pompalanır. Bu süreç, ağrıya ve kas ağrısına neden olabilen iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir. Örneğin, egzersizden sonra gecikmiş başlangıçlı kas ağrısı gibi.
Vücudunuzu suya sokmak, hidrostatik basınç denilen bir süreçle vücudunuza basınç uygular. Bu basınç, kan akışınızı kalbinize, beyninize ve akciğerlerinize yönlendirir ve bu kritik organlara daha fazla oksijen ve besin taşır.
BUZ BANYOSUNUN FAYDALARI
1- Ağrıyı hafifletir
Yapılan araştırmalar, soğuk suyun cildinizdeki soğuk reseptörlerine çarptığında beyne ağrıyı azaltıcı etki gösteren elektriksel uyarılar gönderdiğini gösteriyor. Buz banyosundan çıktığınızda, dokularınıza ve kaslarınıza artan kan dolaşımı ağrı ve iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir.
2– Kas ağrısını azaltır
32 randomize kontrollü denemenin incelenmesi, egzersizden bir saat sonra soğuk suya daldırmanın kas ağrısını azaltmaya ve kas iyileşmesini 24 saate kadar iyileştirmeye yardımcı olduğunu buldu. Bazı araştırmalar ise egzersizden sonra soğuk suya girmenin kas kütlesini ve gücünü azaltabileceğini gösteriyor.
3– Ruh halini ve uyanıklığı artırır
Birkaç kısıtlı araştırma, soğuk suya girmenin ruh halini olumlu yönde etkileyebileceğini ortaya koyuyor. 2022 yılında yapılan bir çalışma, 55 derece deniz suyunda 20 dakika vakit geçiren bireylerin özsaygılarının belirgin şekilde arttığını ve stres ile öfke seviyelerinin azaldığını gösterdi. Diğer yandan, 18 dakika boyunca su içerisinde olan katılımcılarda da benzer sonuçlar elde edildi.
Bir araştırmada, 68 derece sıcaklığındaki suya beş dakika girme eyleminin zihinsel uyanıklığı artırıcı, gerginliği azaltıcı ve stresi hafifletici etkilere sahip olduğunu ortaya koydu.
BUZ BANYOSUNUN ZARARLARI
Buz banyosuna girmenin bazı riskleri vardır. Vücudunuzun soğuk ortama tepkisi çeşitli faktörlere bağlıdır. Sağlık durumunuz, suda geçirdiğiniz süre ve suyun sıcaklığı gibi etkenler, buz banyosunun etkilerini belirleyebilir. Buz banyosu yapmanın muhtemel yan etkileri şunlardır:
1- Soğuk kaynaklı döküntü
Aşırı düşük sıcaklık deri yağ tabakasına zarar verirse, kaşıntılı ve acılı bir cilt döküntüsü meydana gelebilir. Soğuk panniküliti genellikle pullu lekeler, sert şişlikler veya derin yumrular şeklinde gözükebilir.
2– Soğuk şok tepkisi
Su sıcaklığı 60 derecenin altındaysa, derhal suya dalış vücudu şoke edebilir ve solunum hızını, kalp atışlarını ve kan basıncını hızla artırarak çeşitli semptomlara neden olabilir. Bu durum, derin sularda boğulma riskini artırabilirken aynı zamanda kalbi de zorlayabilir.
3– Düşük vücut sıcaklığı
Buzlu banyoların fazla üşütmesi vücut sıcaklığının tehlikeli seviyelere düşmesine neden olabilir. Bu durum organ yetmezliğine yol açabilir.
4– Buz yanığı
Buzla direkt temas, derinizi yakabilir ve acılı kabarcıklara yol açabilir. Cildinizde renksiz kırmızı, beyaz veya gri bölgeler oluşturabilir. Ek olarak, donma meydana gelebilir. Bu durumda cilt ve alt dokuların donması sonucu ciltte hasar ve doku ölümü oluşabilir.
5– Sinir hasarı
Uzun süreli soğuğa maruz kalma, doku ölümüne ve kalıcı sinir hasarına neden olabilecek şekilde kan akışını azaltabilir. Bu tür sinir hasarı ağrıya, uyuşukluğa ve kas gücü kaybına yol açabilir.
6- Soğuk rahim (kurdeşen)
Cilt rahatsızlığı, cildinize buzlu bir şeye temas ettiğinde kaşıntılı şişliklere yol açabilir. Soğuk alerji ayrıca bayılma hissi ve boğaz veya dudakların şişmesine neden olabilir. Buz banyoları, vücudun tamamının su altında kalması nedeniyle özellikle şiddetli tepkilere sebep olabilir.
7– Kalp veya akciğer rahatsızlıkları
Soğuk suya girmek, kan damarlarınızı daraltabilir ve bu durum kalp atış hızınızı artırarak kan basıncını yükseltebilir. Kalp hastalığı veya yüksek tansiyon gibi sağlık sorunları olan kişiler için kalbi zorlayıcı olabilir.
8- Raynaud sendromu
Soğuk hava ve stres durumları, kan damarlarını sıkıştırarak, belirli vücut bölgelerinde azalmış veya durmuş kan akışına yol açabilir. Bu dolaşım bozukluğu, parmaklar veya ayak parmakları gibi uzuvların beyazlamasına veya mavileşmesine neden olabilir. Daha şiddetli durumlarda ise soğuk su, yaralanmalara veya dokunun ölümüne sebebiyet verebilir.
Özellikle bir sağlık sorununuz varsa, buz banyosu yapmadan önce sağlık uzmanınızla görüşmenizde fayda var.
EVDE BUZ BANYOSU NASIL YAPILIR?
Evde buz banyosu yapmak istiyorsanız, en kolay yol küvetinizi kullanmaktır. İşte buz banyosu yapmak için uygulamanız gereken adımlar:
- Kolay erişim için küvetin hemen yanına büyük bir havlu koyun.
- Şort, spor sutyeni veya gömlek gibi hafif spor kıyafetleri giyin. Cildin hassas bölgelerini koruyun. Mayo, eldiven ve çorap da giyebilirsiniz.
- Küvetinizi soğuk suyla doldurun ve istediğiniz sıcaklığa ulaşana kadar buz ekleyin.
- Su sıcaklığını test etmek için bir termometre kullanın (50-59 derece arasında olmasını hedefleyin)
- 10-15 dakikalık bir zamanlayıcı ayarlayın.
- Yavaşça küvete girin ve belinizi aşağı doğru batırın. Eğer bu mümkün görünüyorsa, su boynunuza ulaşana kadar inin.
- Derin nefesler alarak rahatlamaya çalışın, ıslanırken. Bir şeylerin ters gittiğini hissederseniz, özellikle buz banyolarına yeni başladıysanız, daha erken çıkabilirsiniz.
Zamanlayıcınız çaldığında küvetten çıkın ve ıslak giysilerinizi çıkarın. Havlunuzla iyice kurulayın ve vücudunuzu ısıtın. Bu işlemi ilk defa uygulayacaksanız yanınızda muhakkak biri olmalıdır.
BUZ BANYOSU İPUÇLARI
İşte buz banyosunu başarılı bir şekilde yapmanıza yardımcı olacak birkaç ipucu:
- 50-59 derecenin biraz üzerindeki soğuk bir duşla başlayın. En soğuk ayarı kullanana kadar bunu tekrarlayın.
- Soğuk duşlara alıştığınızda, en soğuk musluk suyu ayarında dolu bir küvette oturmaya başlayın. Yavaşça buz ekleyerek 50-59 dereceye yaklaşın.
- 2-5 dakikayla başlayın ve buz banyosunda geçirdiğiniz süreyi yavaşça artırın. Birkaç hafta içinde 10 dakikaya ve sonunda 15 dakikaya çıkın.
- Sadece bacaklarınızı suya batıran buz banyoları yaparak başlayın. Zamanla, suya batırılan vücut alanını artırın. Örneğin, belinize, göğsünüze ve boynunuzun altına kadar.
BUZ BANYOSUNDAN ÇIKMANIZI GÖSTEREN NOKTALAR
- Aşırı titreme
- Cilt uyuşması
- Olağandışı derecede sıkı veya mumsu cilt
- Beyaz veya grimsi sarı cilt
- Olağandışı şekilde sıkı veya mumsu hissedilen cilt
- Yorgunluk veya düşük enerji hissi
- Letarji (uyuşukluk)
- Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
- Konuşma bozukluğu
- Hafıza kaybı
- Beceriksiz eller
