Han ve yolcu
Günlerden bir gün, zamanın ünlü bir bilgesi hükümdarın sarayının kapısına geldi. Muhafızların hiçbirisi hürmetleri nedeniyle onu durdurmaya çalışmadı. Bilge, sonunda hükümdarın tahtında oturduğu odaya girdi. Ziyaretçisini hemen tanıyan kral saygıyla ayağa kalkıp sordu:
“Ne istiyorsun? Sana nasıl yardım edebilirim?”
“Bu handa uyuyacak bir yer istiyorum” karşılığını verdi bilge.
“Ama burası han değil ki” dedi kral hafif kızgınlıkla, “Benim sarayım.”
“Sorabilir miyim: Senden evvel bu sarayda kim yaşıyordu?”
“Babam. O öldü lakin.”
“Ondan evvel kim yaşıyordu?”
“Büyükbabam. O da öldü.”
“O vakit burası insanların kısa bir müddetliğine gelip kaldığı, sonra da terk edip gittiği bir yer demek ki. Neden ona han demeyeyim?
Büyük İskender’in Aristo’ya mektubu
Büyük İskender, büyük filozof Aristo’ya bir mektup yazıp sorar:
‘Zaptettiğim topraklardaki insanları tahakkümüm altında tutabilmek için neler yapmalıyım?’
1- Ülkenin ileri gelen insanlarını sürgüne mi göndereyim?
2- Ülkenin ileri gelenlerini mahpusa mi atayım?
3- Ülkenin ileri gelenlerini kılıçtan mı geçireyim?
Aristo’dan yanıt gelir:
1- Sürgünde toplanıp sana karşı başkaldırırlar.
2- Hapishaneler militan yuvası olur, denetimden çıkar.
3- Onlardan sonraki jenerasyon intikam hırsıyla büyür, tahtını sallar.
Aristo, tahlil olarak şu tavsiyede bulunur:
İnsanların ortasına nifak tohumları ekeceksin. Birbirleriyle savaşınca, hakem olarak kendini kabul ettireceksin. Lakin mutabakata giden bütün yolları tıkayacaksın!
Elma
Konfüçyus, bazı insanlara bir şey öğretmenin en yeterli yolunun bunu örneklerle göstermek olduğunu biliyordu. Bu yüzden sınıfın tam karşısına geçti. Eline bir vazo aldı, tüm öğrencilerin görebileceği biçimde vazoyu havada tuttu. Öbür elinde bir elma vardı. Öğrencilerin meraklı bakışları ortasında, elmayı vazonun içinde bıraktıktan sonra, vazoyu yere koydu ve şöyle dedi: ‘Elmayı vazodan çıkarmayı başaran öğrenci, elmayı yiyebilir.’ Çocuklardan biri açıkmıştı, birinci o davrandı ve elini vazonun dar ağzından içeri soktu. Elmayı yakaladı, çıkarmaya çalışıyor, fakat başaramıyordu.
‘Elimi çıkaramıyorum!’
Konfüçyus,
‘Elmayı sıkı sıkı tutmaktan vazgeçmediğin sürece, elini çıkarman mümkün olmayacaktır,’ dedi. Çocuk elmayı elinden bırakmak istemiyordu; ancak sonunda zarurî olarak bıraktı. Elini vazodan çıkardığında, yüzünde şaşkınlık okunuyordu. Elmanın vazodan nasıl çıkarılabileceği konusunda sizin bir fikriniz var mı? Konfüçyus, vazoyu yerden alıp aykırı çevirdi. Elma vazonun içinden yuvarlanıp avucunun içine düştü. Çocukların hepsi gülmeye başladı. Aslında o kadar basit bir şeydi ki bu!
Konfüçyus, ‘Fakat bu, göründüğü kadar basit değil,’ dedi. Elmayı havada tutuyordu konuşurken. ‘Bazen bir şeyi gerektiğinde bırakabilmek, sıkıntı bir iştir. Onu bırakabilmek de bir beceridir. Şayet bir şeyi zorla tuttuğunuzda, ulaşmak istediğiniz şeyi engellediğini görüyorsanız, o vakit onu özgür bırakmalısınız. Şayet yanlış bir şey yapıyorsanız, o vakit buna son vermelisiniz. Şayet kendinize ve başkalarına karşı dürüst davranmıyorsanız, bu hilekarlığı hemen durdurmalısınız. İşte, fakat o zaman amacınıza ulaşabilirsiniz.
