Sağlıksız ailede geçerli olan ya da aileyi sıhhatsiz hale getiren kapalı kurallar nelerdir? Bu kurallar aile bireylerini ve aile sistemini nasıl tesirler? Sağlıksız ailede kurallar bilinçaltındadır. Bu kurallar saklıdır, açığa çıkmaz. Bu kuralları kimse tartışamaz.
Tüm bu soruların karşılığını Boğaziçi Üniversitesi Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık mezunu, muharrir Ömer Baldık anlatıyor. İşte sıhhatsiz ailede geçerli olan ya da aileyi sıhhatsiz hale getiren kurallar şunlardır:
Denetleme
Aile içinde güçlü olan birey, çoklukla baba, eşinin ve çocuğunun his ve kanılarını denetler. Bu yüzden, güçsüz bireyler his ve niyetlerini söz ederken daima endişe içindedirler. Ya da hislerini tabir edemez, bastırırlar. Söyleyeceklerini daima evvelce kestirmek zorundadırlar. Tabiatıyla ortaya çıkan davranış berbattır, affedilmez. Bu cins ailelerde sağlıklık itimat ortamı kelam konusu değildir.
Mükemmeliyetçilik
Yapılan her işte, girilen her imtihanda kişinin eksiksiz olması beklenir. Her şey göstermeliktir, diğerinin beğenmesi için yapılır. Mükemmeliyetçilik, kişinin kendi gerçeğinin hiçbir bedeli olmadığını kendi düşünüş ve değerlendirilişinin kıymetsiz olduğunu tabir eder. Bu ortamda yetişen çocuğun temel duygusu ümitsizliktir. Kendisini bedelsiz, yetersiz bulur.
Suçlama
Suçlama, olayları olduğu üzere kabul etmemenin bir sonucudur. Yapılar suçlamalar, her şeyin kontrol altında tutulması ve harika olması gerektiği kanısından doğar. Bu durum ise bireyde korku ve utanç duygusu yaratır.
5 temel özgürlüğün inkarı
Sağlıksız ailede kişinin doğal olarak geliştirdikleri algılama, his, fikir, davranış, dilek ve maksatları inkar edilir: ”İçinden geldiği üzere değil; mükemmeliyetçi, kurala uygun biçimde, oburlarının senden beklediği biçimde algıla, duygulan, düşün, davran, arzula ve gaye edin.” Bu durum kişinin kendi gerçeğini inkar etmesine neden olur. Böylelikle kişi büsbütün dışa bağımlı, kendi iç dünyasıyla alakası kopuk, robot üzere yaşar. Bu türlü bir kişinin keyifli olması da kelam konusu olamaz.
Konuşmanın yasak olması
Sağlıksız bir ailede bilhassa çocukların his ve kanılarını söz etmesine müsaade verilmez. Bu durum çocuklarda değersizlik hislerine neden olur.
Küskünlük ve kırgınlıkların sürdürülmesi
Aile çindeki kırgınlık ve küskünlüklerin sürdürülmesi, şahısların birbirlerini anlamasını ve sorunun çözülmesini mahzurlar.
Kimseye güvenmeme
Sağlıksız bir ailede kimse kimseye güvenmez. Aslında inanç var üzere görünse de temelde güvensizlik vardır. Sıhhatsiz bir ailede yetişen kişi, kimseden hürmet ve gerçek sevgi görmediği için kimsenin kendisine yardım edemeyeceğine inanır. Yardım etmek isteyenler için ”Mutlaka arka fikri vardır, çıkarı vardır.” diye düşünür. Sıhhatsiz ailede yetişen şahısların kendilerine itimadı olmaz. Bu şahıslar ekseriyetle dıştan kontrollü bireyler olurlar.
